Czy istnieje potrzeba międzynarodowej regulacji zasad tworzenia map potencjału geotermalnego oraz konfliktów środowiskowych dla wykorzystania technologii pomp ciepła?

Pierwszego grudnia 2016 r. w Essen w ramach Niemieckiego Kongresu Geotermalnego odbyło się spotkanie – warsztaty mające na celu wymianę informacji w zakresie strategii tworzenia map na potrzeby tzw. płytkiej geotermii. Gospodarzami warsztatów byli członkowie zespołów realizujących projekty GeoPLASMA-CE (w ramach Programu Interreg Europa Centralna) oraz GRETA (w ramach Programu Interreg Kraje regionu Alpejskego). Dyskusja panelowa dotycząca najważniejszych aspektów tworzenia map potencjału geotermalnego oraz map zagrożeń oraz konfliktów użytkowania terenu na potrzeby płytkiej geotermii została poprzedzona  prezentacjami innych, zarówno zakończonych, jak i realizowanych wciąż projektów, związanych tematycznie z przedmiotem spotkania. 

Informacje o projekcie GeoPLASMA-CE 

GeoPLASMA-CE to projekt realizowany w ramach Programu Interreg Europa Centralna, który ma na celu analizę różnych aspektów wykorzystania energii geotermalnej zgromadzonej w płytkim profilu geologicznym (tzw. płytka geotermia), wykorzystywanej zarówno do ogrzewania jak i chłodzenia budynków, na terenach miejskich i wiejskich w Europie Środkowej. Projekt zakłada opracowanie nowych strategii zrównoważonego wykorzystania zasobów płytkiej geotermii w ramach współpracy służb geologicznych, uczelni, organizacji non-profit, administracji państwowej i prywatnych firm z branży. Rozpoznanie ma zostać przeprowadzone w 6 różnych obszarach pilotażowych: Vogtland/Zachodnie Czechy, Wałbrzych/Broumov, Kraków, Wiedeń, Bratysława i Lublana.

Celem projektu GeoPLASMA-CE jest zwiększenie wykorzystania płytkich zasobów geotermalnych w strategiach zaopatrzenia w ciepło i chłód w Europie Środkowej. Zasoby geotermalne stanowią lokalnie źródło energii, które nie emituje szkodliwych substancji do otoczenia. Powyższy fakt czyni je kluczowym źródłem ciepła, którego wykorzystanie może wpłynąć na redukcję emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powietrza. Intencją wykonawców jest utworzenie internetowej bazy wiedzy oraz platformy wymiany informacji pomiędzy ekspertami w zakresie nauk o Ziemi, a użytkownikami, w tym odbiorcami indywidualnymi i podmiotami publicznymi. Zebrane informacje dotyczącezasobów geotermalnych, ograniczeń środowiskowych ich wykorzystania oraz transfer wiedzy w tym zakresie mogą być wykorzystane do tworzenia i zarządzania strategiami zaopatrzenia w ciepło i chłód w Europie Środkowej.

Warsztaty robocze i wymiana informacji

W związku z tym, że wykorzystanie zasobów płytkiej geotermii na potrzeby ogrzewania i chłodzenia zyskuje coraz większe znaczenie, podejmowane są równolegle różnego rodzaju inicjatywy, których celem jest określenie ich potencjału oraz zagrożeń związanych z ich wykorzystaniem. W ramach dotychczas realizowanych projektów stosowano odmienne podejścia oraz metodykę prac zmierzających do opracowania odpowiednich map.

Warsztaty były adresowane do ekspertów ze środowiska nauki oraz sektora administracji, jak również osób zainteresowanych projektowaniem i wykorzystaniem płytkiej geotermii. Poza przedstawicielami prezentowanych projektów, w warsztatach uczestniczyli również przedstawiciele władz samorządowych oraz przemysłu. W warsztatach wzięło udział 25 ekspertów w dziedzinie geotermii z 7 krajów Europy.

Pierwsza sesja warsztatów poświęcona była krótkiej prezentacji wyników zakończonych oraz trwających projektów w zakresie strategii wykorzystania zasobów płytkiej geotermii. W tej części warsztatów uczestniczyli reprezentanci następujących projektów: GRETA i GeoPLASMA-CE (w roli gospodarzy) oraz ReGeoCities, ThermoMap, GeoTrainet, TransGEOTHERM, COST Action GABI i CHEAP GSHPs – w roli prelegentów.

Druga sesja warsztatów stanowiła dyskusję panelową na temat wybranych strategii tworzenia map, podczas której uczestnicy dyskutowali nad następującymi pytaniami:

Jakie są dotychczasowe doświadczenia w zakresie metodyki konstrukcji map potencjału
i zagrożeń w wykorzystaniu płytkiej geotermii?

Czy różne metody pracy prowadzą do uzyskania porównywalnych wyników w postaci map potencjału oraz pozostałej informacji przestrzennej?

Czy istnieje potrzeba ujednolicenia metod?

Podsumowując stwierdzono, że bardzo ważnym etapem prac jest dogłębna analiza istniejących metod tworzenia map, które powinny służyć jako baza dobrych praktyk. Podkreślono również, że w przeciwieństwie do metodyki oceny potencjału wykorzystania zasobów (np. w zakresie parametrów przewodnictwa cieplnego), parametry geotechniczne i własności fizyczne gruntu, istotne dla oceny konfliktów i ryzyka środowiskowego, są jasno określone i nie budzą dyskusji. Uczestnicy spotkania stwierdzili, że wykorzystanie zasobów płytkiej geotermii jest uzależnione również od wielkości zapotrzebowania na ciepło oraz wybranego układu instalacji pomp ciepła. W kolejnej konkluzji stwierdzono, że podejście do wykonania map jest silnie uzależnione od skali wykonywanych analiz (od map w skali lokalnej do ponadregionalnej). Potrzeba ujednolicenia metodyki pracy jest zatem również uzależniona od skali opracowywanych map.

Wskazano także, że mapy tematyczne, o charakterze naukowym, adresowane do specjalistów, powinny być ujednolicone niezależnie od tego, w którym Państwie zostały opracowane. W przeciwnym wypadku mapy wynikowe, które będą mogły być podstawą do opracowania przyszłych uregulowań prawnych w skali Europy, mogą nie przystawać do siebie po dwóch stronach granicy. Powyższy fakt rodzi pytanie, czy istnieje potrzeba ujednolicenia uregulowań prawnych dotyczących wykorzystania zasobów płytkiej geotermii na poziomie europejskim?

Powyższe zagadnienie będzie dyskutowane w czasie kolejnych warsztatów mających na celu wymianę informacji, które będą zorganizowane przez zespoły GeoPLASMA-CE i GRETA, w tym przy okazji najbliższego, planowanego w roku 2017 wydarzenia, tj. konferencji organizowanej przez zespół projektu GRETA.