Energia geotermalna w Polsce

Stan zagospodarowania  energii geotermalnej w Polsce

Aktualny stan wykorzystania energii geotermalnej
W Polsce wody i energia geotermalna są  stosowane w lecznictwie, ciepłownictwie, a także w kilku kąpieliskach i ośrodkach rekreacyjnych otwartych w ostatnich latach. Ciepło płytkich partii górotworu i poziomów wodonośnych jest wykorzystywane przy pomocy pomp ciepła, które cechuje na razie umiarkowany rozwój w porównaniu z wieloma innymi krajami.  Do końca 2011 r. wydano ponad 20 koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie wód termalnych, a także ok. 10 koncesji na ich wydobywanie dla przedsiębiorstw ciepłowniczych i ośrodków rekreacyjnych.


Lecznictwo uzdrowiskowe. Wody geotermalne stosowane są w lecznictwie w  kilku uzdrowiskach: Cieplice Śląskie Zdrój, Lądek Zdrój, Duszniki Zdrój, Ciechocinek, Konstancin, Ustroń, Iwonicz Zdrój (z wykorzystaniem wód także z ujęć w Lubatówce), Rabka Zdrój, a ponadto w nieposiadającej statusu uzdrowiska Maruszy/Grudziądza. Wody wydobywane są ze źródeł i otworów wiertniczych,  ich zatwierdzone zasoby eksploatacyjne wynoszą ok. 2 – 200 m3/h, a maksymalne temperatury wód na wypływach wahają się w zakresie od ok. 20 do 60°C.Ciepłownictwo. W 2011 r. siedem instalacji stosowało wody geotermalne w celach grzewczych, przy czym cztery z nich to ciepłownie zaopatrujące sieci centralnego ogrzewania (Podhale, Pyrzyce, Mszczonów, Uniejów), natomiast trzy to instalacje w kompleksach rekreacyjnych (wykorzystywanie wód do napełniania basenów ale także do ogrzewania obiektów).Nowe geotermalne kąpieliska i ośrodki rekreacyjne. W latach 2006 – 2011 wybudowano w Polsce osiem geotermalnych kąpielisk i ośrodków rekreacyjnych.  Pięć z nich znajduje się na Podhalu, natomiast trzy na Niżu Polski – w Mszczonowie, Uniejowie i w Grudziądzu-Maruszy. Niektóre z tych ośrodków poszerzyły wcześniejszy zakres zagospodarowania wód geotermalnych, które poprzednio były stosowane w ciepłownictwie.
W 2011 r. całkowita moc zainstalowana w ciepłowniach geotermalnych wynosiła ok. 144 MWt, z czego ok. 61 MWt  przypadało na geotermię (wymienniki ciepła, absorpcyjne pompy ciepła). Całkowita sprzedaż ciepła wyniosła w 2010 r. ok. 551 TJ, z czego ok. 370 TJ stanowiło ciepło geotermalne, a pozostała część pochodziła ze źródeł szczytowych (gazu ziemnego, oleju opałowego, biomasy). Dla instalacji w uzdrowiskach i ośrodkach rekreacyjnych całkowitą moc i ilość zużytego ciepła geotermalnego  w 2010 r. szacowano na ok. 3,5 MWt i 36 TJ. Sumaryczna moc cieplna zainstalowana i oszacowana we wszystkich instalacjach geotermalnych wynosiła ok. 150 MWt, z czego ok. 66 MWt  generowane było z wód geotermalnych, a pozostała ilość ze źródeł tradycyjnych lub biomasy. Całkowita ilość sprzedanego lub zużytego ciepła obejmująca wszystkie jego źródła wynosiła ok. 612 TJ, w tym udział geotermii wynosił ok. 432 TJ.
Pompy ciepła („płytka geotermia”) cechują się umiarkowanym rozwojem, chociaż w ostatnich kilku latach obserwuje się nieco szybszy wzrost ich instalowania. Brakuje jednak całościowych statystyk. W  2008 r. było to co najmniej 180 MWt zainstalowanej mocy cieplnej i co najmniej 1000 TJ produkcji ciepła. Według informacji z różnych źródeł do 2009 r.  zainstalowano ok. 17 000 – 20 000 pomp ciepła różnego rodzaju, zarówno geotermalnych, jak i aerotermalnych. W nadchodzących latach można się spodziewać szybszego rozwoju tego sektora, podobnie jak to dzieje się w innych krajach, gdzie jego udział wśród OZE jest już znaczący i nadal wzrasta.


Projekty geotermalne w trakcie realizacji
Obecnie prowadzonych jest kilka projektów badawczych i badawczo – rozwojowych dotyczących różnorodnej problematyki związanej z geotermią, a także kilka projektów inwestycyjnych. W różnych stadiach realizacji znajduje się kilka projektów inwestycyjnych, m.in. w Gostyninie, Kleszczowie, Poddębicach, Poznaniu, Toruniu, gdzie wykonano już odwierty geotermalne i oczekuje się, że wkrótce rozpocznie się ich eksploatacja dla celów ciepłowniczych, leczniczych i rekreacyjnych. Rozpoczęto także wiercenie dwóch innych otworów.

Energia geotermalna w krajowych planach rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii
Podstawowymi dokumentami rządowymi dotyczącymi sektora OZE, w tym geotermii, są „Polityka energetyczna Polski do 2030 r.” i „Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze  źródeł odnawialnych”. Zgodnie z jego zapisami, w 2020 r. w końcowym zużyciu energii w Polsce 15,5% będzie pochodzić z OZE, przy czym największa rola ma przypaść  biomasie i energii wiatru. W  przypadku sektora ogrzewania i chłodnictwa końcowe zużycie energii w 2020 r. ma wynosić 5921 ktoe, przy dominacji biomasy – 86% udziału wszystkich OZE. Udział energii słonecznej określono na 8,5%, natomiast prognoza dla energii geotermalnej jest bardzo niska: 3% (bez pomp ciepła – geotermia głęboka) i 2,5% dla pomp ciepła (łącznie geotermalnych, hydrotermalnych i aerotemalnych). W „Krajowym Planie Działania (…)” nie uwzględniono niestety stosowania energii geotermalnej do generacji prądu elektrycznego (instalacje binarne) nawet na niewielką skalę – pojedynczych instalacji o mocy kilkudziesięciu – kilkuset kW, co postulowali eksperci z branży.

Nowe uregulowania prawne dotyczące geotermii
W latach 2009 – 2011 wprowadzono zmiany w niektórych rozporządzeniach i w nowym prawie geologicznym i górniczym (obowiązującym od 1.01.2012 r.), które powinny sprzyjać geotermii, m.in. uproszczenie procedur polegające na wprowadzeniu jednostopniowego systemu koncesji (koncesje tylko na eksploatację wód termalnych), utrzymanie zerowej stawki opłaty za eksploatację wód termalnych, obniżenie stawki opłaty za informację geologiczną do celów projektowych. Istotnym narzędziem proponowanym przez wiele środowisk, które oczekuje na wprowadzenie,  jest Fundusz Ubezpieczenia Ryzyka Geologicznego.
Przez wiele lat wskazywano, że niezbędne jest ustanowienie systemu wsparcia dla ciepła z OZE (w tym geotermii), gdyż w tym zakresie nie było dotychczas w kraju żadnego systemu – ani w formie certyfikatów (które funkcjonowały w przypadku prądu elektrycznego z OZE), ani w innych formach (np. dopłat do wyprodukowanej z OZE jednostki ciepła). Środowiska związane z geotermią oczekiwały, że odpowiednie mechanizmy zostaną ujęte w ustawie dotyczącej OZE. Niestety – ogłoszony 22.12.2011 r.  projekt rządowy tej ustawy nie przewiduje dla ciepłownictwa geotermalnego żadnego wsparcia. Geotermia jest jedynym OZE, dla którego ustawodawca nie przewidziała jakiegokolwiek wsparcia (!). Trwające na początku 2012 r. konsultacje branżowe z pewnością zwrócą uwagę na ten rażący brak i może spowodują wprowadzenie wsparcia także dla geotermii.

Kierunki rozwoju wykorzystania energii geotermalnej w Polsce
Jako dziedziny szczególnie perspektywiczne dla wykorzystania energii geotermalnej w naszym kraju należy wskazać szeroko pojęte ciepłownictwo, rolnictwo, rekreację i lecznictwo. W wybranych lokalizacjach możliwe są także prace zmierzające do uruchomienia instalacji binarnych do kogeneracji prądu elektrycznego i ciepła (z zastosowaniem wód o temperaturach rzędu 80 – 100ºC). Duże możliwości rozwoju związane są z pompami ciepła. Tym bardziej zatem jest ważne, aby rosnącemu zainteresowaniu i projektom inwestycyjnym przyszły jak najszybciej w sukurs właściwe instrumenty wsparcia ekonomicznego. Energia geotermalna zasługuje bowiem, aby została objęta takimi instrumentami, nawet jeśli nie jest oficjalnie zaliczana do grupy priorytetowych źródeł energii.

Oprac.: Beata Kępińska, Polskie Stowarzyszenie Geotermiczne
Szczegółowe informacje zawiera  artykuł autorki „Energia geotermalna w Polsce  – stan wykorzystania, perspektywy rozwoju” Technika Poszukiwań Geologicznych. Geotermia. Zrównoważony Rozwój. Nr 1-2/2011

PSG_logo-150px_white.png
Polskie
Stowarzyszenie Geotermiczne
Facebook
Twitter
LinkedIn
Formularz kontaktowy

Polskie Stowarzyszenie Geotermiczne© 2021   |   Design and coding by Brandobry